Trèo đèo, lội suối, băng rừng, đi trên những con đường lầy lội bùn đất… có lẽ là “đặc sản” chung trong những chuyến đi tác nghiệp của những người làm báo ở các tỉnh miền núi. Nghề báo – một nghề vất vả nhưng làm báo ở miền núi còn vất vả hơn. Đối với những người làm báo ở vùng cao chỉ có đam mê, nhiệt huyết với nghề,… mới có thể giúp họ vượt qua được những khó khăn, vất vả ấy.
Đam mê và thử thách trên đường tác nghiệp
Vượt qua những con đường dốc núi, quanh co và lầy lội luôn là thách thức với những người làm báo ở vùng cao khi đi tác nghiệp. Mặc dù, hiện nay, đa phần đường từ trung tâm thành phố đến các huyện vùng sâu, vùng xa ở các tỉnh miền núi phía Bắc của Tổ quốc đã được nhựa hóa, đảm bảo cho ô tô đi lại được. Nhưng đường từ xã đến các thôn, bản ở nhiều nơi vẫn là đường đất nên rất khó đi. Vì vậy, việc phải đẩy xe máy qua những đoạn đường đất trơn, trượt, lầy lội để đến với các thôn, bản là chuyện thường của những người làm báo nơi đây.
Nhà báo Trần Đức Vinh (Bút danh: Đức Anh) đưa tin công tác tìm kiếm, cứu nạn, khắc phục hậu quả sau mưa lũ trên sông Lô (thứ 2 từ trái sang).
Gặp nhà Nhà báo Trần Đức Vinh, Tạp chí Truyền thống và Phát triển – Văn phòng Đại diện miền núi phía Bắc, những ngày đầu tháng 6. Với 8 năm làm phóng viên các tỉnh vùng miền núi, qua nhiều cơ quan báo chí đến truyền hình, anh chia sẻ những kỷ niệm đáng nhớ trong công việc đầy phiêu lưu mạo hiểm của nghề Báo, anh cho biết: “Là những tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn. Khoảng cách từ trung tâm thành phố đến xã xa nhất cũng lên đến hơn 200 km. Với địa bàn rộng, dân cư thưa thớt nên chúng tôi mất rất nhiều thời gian di chuyển mới đến được nơi tác nghiệp. Tôi nhớ, những lần đi làm tin mưa, lũ ở Trạm Tấu, Mù Cang Chải (Yên Bái)… sau mưa lớn đường miền núi hay xảy ra sạt lở, đất đá đổ xuống đường trộn lẫn nước mưa tạo thành những đoạn đường như ruộng cày. Lúc đó, anh em chúng tôi người thì đẩy xe máy, người vác máy móc để vượt qua đoạn đường lội. Sau những đoạn đường ấy, chúng tôi ai cũng giống nông dân vừa đi cày dưới ruộng lên. Để kịp làm tin, bài nên mặc kệ người lấm lem bùn, đất chúng tôi lại tiếp tục lên đường.
Với yêu cầu thông tin đa dạng và sinh động nên những người làm báo ở miền núi hiện nay phải thông thạo: Chụp ảnh, quay phim, dựng hình, viết tin bài… Mỗi lần đi tác nghiệp là phải mang trên mình hàng chục kg với đủ loại máy móc: Máy ảnh, máy quay, chân máy… Ở miền núi, chuyện phải vác máy móc đi bộ vài km đường dốc, núi đến đến được nơi tác nghiệp cũng không phải là chuyện hiếm. Những chuyến đi xa nhà chục ngày đến cả tháng không khó bắt gặp.
Không đơn thuần là vất vả, mệt nhọc, người làm báo ở các tỉnh miền núi còn phải đối mặt với rất nhiều hiểm nguy khi đi tác nghiệp. Nhẹ nhàng thì chỉ bị rắn, vắt cắn, ngã xe… và hơn hết đó có thể là nguy hiểm đến tính mạng.
Thuận lợi và thách thức
Đi tác nghiệp ở miền núi, khó khăn, vất vả không chỉ dừng lại ở đường đi mà đó còn là sự thiếu thốn. Ở vùng cao, nhiều nơi vẫn chưa có sóng điện thoại, chưa có internet nên việc truyền tin, bài về cơ quan gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt, nhiều nơi chưa có quán bán cơm, muốn ăn phải nhờ người địa phương đặt cơm từ trước.
Thực hiện đề tài “Tăng cường tuần tra vùng lõi rừng phòng hộ, rừng đặc dụng” tại huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang”
“Chuyến công tác cuối năm 2021, tại xã Xín Cái, huyện Mèo Vạc (Hà Giang). Cũng để lại cho tôi nhiều kỉ niệm đáng nhớ. Là xã vùng cao biên giới, nhiều thôn vẫn chưa có sóng điện thoại, chưa có mạng Internet. Khi đó, tôi lên làm chương trình trao quà Tết cho đồng bào dân tộc thiểu số, và các cháu học sinh có cái Tết ấm cúng hơn. Sau khi tác nghiệp xong muốn truyền video, ảnh về cho cơ quan thì đặc biệt vất vả. Đi theo đoàn nên mọi phần hậu kỳ, viết tin, chỉnh sửa ảnh, video phải thực hiện trên ô tô để kịp có tin và ảnh gửi về cho sớm nhất. Hoàn thiện xong được tin bài thì anh em phóng viên ai lấy đều say xe. Khó khăn là không có sóng điện thoại để gửi tin về tòa soạn. Khổ nhất là những phóng viên nữ trong đoàn. Môi trường tác nghiệp đã rất vất vả, khó khăn. Ăn uống không hợp khẩu vị vùng cao, cho nên những chuyến đi như này trong balo đều phải mang lương khô đi dự phòng” anh Vinh tâm sự.
“Công việc là thế, khó khăn, vất vả đôi khi có cả nguy hiểm. Đặc thù công việc nên đôi khi tôi cũng phải hóa thân vào các nhân vật. Những phóng sự điều tra luôn là đề tài khó cho chính mình và cho mọi người. Những thông tin ít ỏi, những vụ việc tưởng chừng giản đơn nhưng ẩn sau rất nhiều khuất tất. Đôi khi chỉ một tin nhắn, một phản ánh của nhân dân cần các cơ quan báo chí sớm đưa thông tin ra ánh sáng, các ban ngành chức năng vào cuộc xử lý. Mỗi khi thấy được vấn đề mình nêu ra được các ban ngành vào cuộc nhanh chóng có câu trả lời tới nhân dân chính mình cảm thấy rất vui.
Công nghệ 4.0 trong làm Báo
Công nghệ 4.0 giúp việc làm báo trở nên dễ dàng và chuyên nghiệp hơn. Hiện nay, dù là vùng biên cương hay vùng sâu, vùng xa của các tỉnh miền núi, chỉ cần 1 chiếc điện thoại thông minh tôi có thể chụp ảnh, quay phim, phỏng vấn, viết bài và truyền dữ liệu về tòa soạn khi có kết nối internet. Để không bị tụt hậu trong thời đại công nghệ số các cơ quan báo chí cũng đang có những thay đổi cho phù hợp để có thể mạng lại hiệu quả hơn.
Anh Vinh cũng cho biết thêm, dù là công nghệ 4.0 thì con người sử dụng, áp dụng công nghệ mới vào thực tế có hiệu quả, thì đó mới là thành công của công nghệ. Bên cạnh những lợi ích mạng lại thì khó khăn cũng luôn đồng hành, trong đó có việc phải đầu tư kinh phí mua các máy móc, trang thiết bị hiện đại để phục vụ cho công việc. Chính anh cũng không ngừng học hỏi để sử dụng thành thạo máy móc, trang thiết bị như máy quay, máy ảnh, fly cam, gimbal… Ngày nay, nhà báo không đơn thuần chỉ viết bài, chụp ảnh, quay phim mà còn phải am hiểu công nghệ, tìm cách ứng dụng công nghệ đưa thông tin đến công chúng một cách nhanh nhất. Bởi, phóng viên, nhà báo không theo kịp được công nghệ sẽ rất dễ bị đào thải. Cơ quan báo chí không theo kịp được công nghệ sẽ dễ bị tụt hậu, mất độc giả.
“Với sự bùng nổ của mạng xã hội, internet đã giúp cho người làm báo dễ dàng tiếp cận với nhiều nguồn thông tin, phát hiện được nhiều đề tài một cách nhanh chóng và ngược lại, việc truyền tải thông tin từ các cơ quan báo chí đến công chúng dễ dàng hơn. Qua sự tương tác trên mạng xã hội, khoảng cách giữa người làm báo và công chúng đã được rút ngắn. Tuy nhiên, mặt trái của sự bùng nổ này chính là vấn nạn tin giả, thực tế đã chứng minh rằng: Trong một số trường hợp tin giả còn lan nhanh và tác động mạnh hơn rất nhiều so với thông tin chính thống. Trong đó, chủ yếu là những tác động tiêu cực. Vì vậy, thời đại công nghệ số ngày nay yêu cầu các phóng viên, biên tập viên phải có nhãn quan chính trị, biết cách sàng lọc, thu thập, kiểm chứng thông tin. Cùng với đó, phải có kỹ năng tương tác mạng xã hội, kỹ năng khai thác thành tựu khoa học – công nghệ, nâng cao vốn sống, tự bồi đắp kiến thức về nhiều lĩnh vực khác nhau để sàng lọc, đưa đến công chúng những thông tin chính xác, trung thực nhất… Qua đó, phát huy tối đa sức mạnh thông tin của báo chí” anh Vinh nhấn mạnh.
“Nghề báo” nghề của những thông tin, những nội dung, những đề tài được dư luân quan tâm. Người làm báo ở các tỉnh miền núi thật khó để diễn tả hết bằng lời. Nhưng trong đó còn chứ đựng cả những tâm huyết của người làm báo. Cùng ăn, cùng ở, cùng sống với người dân, những phóng viên băng rừng, lội suối, vượt mưa bão, vượt thời gian để đưa thông tin kịp thời tới bạn đọc sớm nhất, chính xác nhất. Đặc biệt, trong khó khăn, vất vả họ vẫn tìm thấy niềm vui, ý nghĩa trong lao động, trong những chuyến đi. Từ đó, họ có thêm tình yêu nghề, có thêm những động lực để tiếp tục hành trình của mình, hoàn thành tốt những nhiệm vụ được giao. Nghề báo vùng cao vất vả và gian lao.
Đi lại khó khăn, những phóng viên vùng cao phải đi bộ trong nhiều giờ để tới thôn, bản vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới để kịp thời đưa thông tin nhanh, chính xác nhất.
