Trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết 08-NQ/TW của Bộ Chính trị và Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam phấn đấu tới năm 2030 du lịch sẽ trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn, một động lực quan trọng tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm và đóng góp cho sự phát triển của đất nước.
Tuy nhiên đi đôi với sự phát triển không tránh khỏi những hệ luỵ đổi với môi trường. Đặc biệt sau đại dịch Covid 19, nền kinh tế nói chung và ngành du lịch nói riêng cũng chịu ảnh hưởng nặng nề, các nước nói chung và Việt Nam nói riêng đang nỗ lực phục hồi kinh tế và thúc đẩy phát triểt ngành du lịch, điều này dẫn đến tình trạng quá tải về mặt môi trường và hệ sinh thái: gia tăng tình trạng ô nhiễm rác thải, ùn tắc giao thông, quá tải dịch vụ lưu trú và ăn uống, lượng khí thải carbon tăng lên… ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống của người dân địa phương và chất lượng du lịch của du khách.
Để giải quyết vấn đề này đồng thời thực hiện cam kết Việt Nam đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2025 tại COP26, Việt Nam đã và đang hướng đến việc phát triển ngành du lịch xanh, du lịch Net Zero nhằm giảm tải áp lực cho môi trường đồng thời nâng cao ý thức, trách nhiệm của cộng đồng cũng như của mỗi du khách.
Du lịch Net Zero (Net Zero Tourism) là loại hình du lịch hoàn toàn không gây tổn hại đến môi trường trong quá trình vận hành. Trong đó, các doanh nghiệp du lịch và lữ hành đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các hành động tích cực nhằm khôi phục tự nhiên, đồng thời, thông qua các giải pháp lấy tự nhiên làm cốt lõi và giảm sự phát thải khí carbon để đạt được mục tiêu “Net zero”.
Ảnh minh họa - Nguồn Internet
Du lịch Net zero hiện nay không chỉ là một xu hướng mới mẻ mà còn là một chiến lược mang lại nhiều lợi ích to lớn cho cả du khách và môi trường. Đầu tiên và quan trọng nhất, nó giúp giảm lượng khí nhà kính phát ra từ các hoạt động du lịch, đóng góp tích cực vào nỗ lực chung của thế giới về biến đổi khí hậu.
Các hoạt động hướng tới du lịch Net Zero
Điểm đến bền vững
Các điểm đến du lịch bền vững là các địa điểm du lịch được quản lý và phát triển với mục tiêu tối ưu hoá lợi ích kinh tế, xã hội và môi trường. Bao gồm:
+ Các điểm đến thân thiện với môi trường, duy trì được đa dạng sinh học và sử dụng tài nguyên một cách hiệu quả. Điều này bao gồm việc giảm thiểu rác thải, bảo vệ động thực vật hoang dã và duy trì cảnh quan tự nhiên.
+ Các điểm đến tôn trọng và duy trì di sản văn hóa, truyền thống của cộng đồng địa phương, bảo vệ các giá trị văn hóa và lịch sử.
+ Các điểm đến đảm bảo hoạt động du lịch sẽ đóng góp vào sự phát triển kinh tế của cộng đồng địa phương, mang lại lợi ích cho người dân bản địa thông qua việc tạo công ăn việc làm và cải thiện chất lượng cuộc sống.
+ Các điểm đến cung cấp những trải nghiệm du lịch chân thực và độc đáo, giúp du khách hiểu rõ hơn về địa phương, từ đó tạo ra sự kết nối giữa du khách và điểm đến.
Ưu tiên sử dụng giao thông xanh
Nhằm giảm phát thải carbon ra môi trường và các chất ô nhiễm khác, bảo vệ không khí trong lành và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, các điểm du lịch xanh ưu tiên sử dụng các phương tiện giao thông xanh như: đạp xe, xe điện hay chèo thuyền bằng tay, thậm chí đi bộ khám phá…Điều này góp phần giảm áp lực lên cơ sở hạ tầng, tiết kiệm năng lượng và nhiên liệu hoá thạch.
Việc sử dụng
Việc sử dụng giao thông xanh cũng tạo cơ hội nâng cao nhận thức cho du khách và cộng đồng địa phương về tầm quan trọng của bảo vệ môi trường và khuyến khích lối sống bền vững.
Tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo
Sử dụng năng lượng tái tạo là một trong những yếu tố quan trọng nhất để giảm phát thải khí nhà kính trong du lịch. Du lịch cũng là một trong những trọng tâm hướng đến của nhiều quốc gia hiện nay trong việc phát huy ứng dụng công nghệ năng lượng mới và năng lượng tái tạo nhằm đưa đất nước phát triển theo hướng tăng trưởng xanh.
Để hướng tới du lịch xanh bền vững, nhiều quốc gia đã có những chính sách và hành động cụ thể, trong đó có phát triển điện năng lượng mặt trời, năng lượng gió và các nguồn năng lượng tái tạo để thay thế cho nguồn năng lượng nhiên liệu hóa thạch truyền thống.
Việc lắp đặt năng lượng tái tạo (năng lượng mặt trời, năng lượng gió…) mang lại rất nhiều lợi ích cho các cơ sở dịch vụ như: giúp tiết kiệm chi phí điện hiệu quả cho các khách sạn, nhà nghỉ, resort… vì hệ thống sẽ cung cấp điện cho các thiết bị như đèn chiếu sáng, máy nước nóng, máy điều hòa, tủ lạnh, máy giặt… đặc biệt là vào các khung giờ cao điểm ban ngày; thứ 2 việc đầu tư lắp đặt điện năng lượng mặt trời, các cơ sở lưu du lịch sẽ chủ động nguồn điện tại chỗ, giảm áp lực về nguồn cung điện cho địa phương, nhất là ở những khu vực đang phát triển “nóng” về du lịch, hệ thống cơ sở hạ tầng điện chưa theo kịp tốc độ tăng trưởng.
Giảm thiểu sử dụng rác thải
Tại các điểm du lịch, rác thải đặc biệt là rác thải nhựa đang là vẫn đề môi trường vô cùng nghiêm trọng đối với khách du lịch và người dân địa phương. Khi lượng khách du lịch càng tăng thì lượng rác thải sinh ra cũng tăng theo, gây áp lực lớn lên hệ sinh thái và môi trường tự nhiên. Vì vậy, việc giảm thiểu rác thải trong quá trình hoạt động du lịch không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn tạo ra lợi ích kinh tế và xã hội lâu dài.
Ảnh minh họa - Nguồn Internet
Do đó, để đạt được mục tiêu Net Zero, các cơ sở du lịch hiện nay đang thực hiện rất nhiều các biện pháp nhằm giảm thiểu sử dụng nhựa dùng một lần, khuyến khích sử dụng các túi vải, chai nước tái sử dụng, sử dụng các vật liệu phân huỷ sinh học như giấy, tre, hoặc gỗ. Bên cạnh đó, các địa điểm du lịch thúc đẩy tái chế và tái sử dụng rác thải bằng việc cung cấp thùng rác phân loại rác thải (giấy, nhựa, kim loại, rác hữu cơ).
Đồng thời, Để giảm lượng rác thải, việc giáo dục và nâng cao nhận thức cho du khách và cộng đồng địa phương cũng vô cùng quan trọng. Các đơn vị du lịch có thể tổ chức các buổi hội thảo và hoạt động giáo dục để nâng cao nhận thức của du khách và nhân viên về tầm quan trọng của việc giảm thiểu rác thải. Sử dụng biển hiệu và tài liệu giáo dục tại các điểm du lịch để hướng dẫn du khách về cách thức giảm thiểu và phân loại rác thải. Đồng thời, khuyến khích du khách thực hiện lối sống bền vững bằng cách tiết kiệm nước, điện và giảm thiểu rác thải trong suốt chuyến du lịch.
Du lịch thân thiện, hỗ trợ cộng đồng
Đây là các hoạt động không thể thiếu trong du lịch bền vững, hướng tới mục tiêu Net Zero, hoạt động này không chỉ tập trung bảo vệ môi trường mà còn mang lại các lợi ích kinh tế và xã hội cho cộng đồng địa phương. Các hoạt động tập trung các khía cạnh: Tạo cơ hội việc làm cho người dân địa phương; phát triển sản phẩm du lịch địa phương; bảo tồn văn hoá và di sản địa phương; phát triển cơ sở hạ tầng và dịch vụ cộng đồng; khuyến khích du lịch có trách nhiệm, tôn trọng môi trường và văn hoá địa phương; tạo dựng môi trường sống thân thiện bằng việc xây dựng, duy trì và phát triển các không gian xanh như công viên, vuờn hoa, khu bảo tồn thiên nhiên để cải tạo môi trường sống của cộng đồng.
Giáo dục và tạo nhận thức
Cần tổ chức các hoạt động giáo dục để tăng cường nhận thức về du lịch bền vững, du lịch Net Zero. Đồng thời chia sẻ thông tin về lợi ích của Net Zero Tourism và khuyến khích mọi người tham gia vào mục tiêu giảm thiểu ảnh hưởng của du lịch đối với môi trường. Thông qua các sản phẩm truyền thông: sách, tài liệu hướng dẫn, tờ tơi, áp phích tại các điểm du lịch, videos, blog, các bài viết trên mạng xã hội, diễn đàn, website… với các thông điệp về môi trường, nguyên tắc và thực hành du lịch bền vững, du lịch Net Zero.
Một số tour du lịch Net Zero ở Việt Nam hiện nay
Tại Việt Nam hiện nay rất nhiều địa phương đã nhận định được tầm quan trọng của du lịch Net Zero và đang có những bước đi mạnh mẽ hướng tới việc cung cấp các dịch vụ du lịch vừa đáp ứng được nhu cầu của khách đồng thời bảo tồn, giữ gìn và tôn tạo được các tài nguyên thiên nhiên, si sản văn hoá, đồng thời giảm lượng phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường hướng tới mục tiêu Net Zero.
Tỉnh Quảng Bình
Với lợi thế về tài nguyên thiên nhiên, các khu rừng đặc dụng, rừng phòng hộ với hệ sinh thái đa dạng, do đó Sở Du lịch Quảng Bình kết hợp với các doanh nghiệp, đơn vị khai thác du lịch khai thác và phát triển các sản phẩm du lịch theo hướng Net Zero.
Điển hình là các tour thám hiểm hang động, cắm trại ẩn mình giữa đại ngàn xanh thẳm của Di sản thiên nhiên thế giới – Vườn Quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng. Các hoạt động xanh trong các tour du lịch ở đây gồm: sử dụng nguồn năng lượng tái tạo - pin mặt trời, tái sử dụng, tái chế để giảm thiểu sản xuất và xử lý rác, giảm tối đa chặt cây và bê-tông hóa bằng cách xây dựng hạ tầng cơ sở lắp ghép, những lối đi trong rừng, hang động được thiết kế dạng cầu treo để tránh ảnh hưởng hệ sinh thái... là những đặc điểm khiến nơi đây trở nên khác biệt với phần đa những mô hình camping (cắm trại) hoặc glamping (cắm trại kiểu cao cấp, sang trọng) cùng loại. Không chỉ nỗ lực giảm thiểu phát thải tối đa, cơ sở này còn tính toán và bù đắp lượng khí thải nhà kính sinh ra do hoạt động kinh doanh của chính mình bằng cách trồng cây giúp hấp thụ carbon dioxide khỏi không khí, tạo thêm bóng mát và môi trường sinh sống tự nhiên cho động vật hoang dã, hỗ trợ các dự án phục hồi rừng và quyên góp cho các tổ chức môi trường làm việc về các sáng kiến giảm nhẹ, thích ứng với biến đổi khí hậu.
Ảnh minh họa - Nguồn Internet
Tỉnh Bến Tre
Cuối tháng 3/2024 Bến Tre đã thí điểm những tour du lịch mới mang tên “Net Zero Tours Bến Tre”. Khi tham gia tour này, du khách sẽ được trải nghiệm hoạt động bao gồm di chuyển, lưu trú, ăn uống… hoàn toàn thân thiện với môi trường.
Đặc biệt, khi bắt đầu tour, du khách sẽ được trao một cuốn passport (hộ chiếu) Net Zero, ý nghĩa như một giấy thông hành để du khách trở thành công dân xanh toàn cầu của tương lai. Cuốn sổ này cho phép du khách tự ghi chép lại những hoạt động mà họ được trải nghiệm trong suốt chuyến đi.
Cùng với đó, du khách sẽ được hướng dẫn cách đo lường và tính toán lượng phát thải đã tạo ra trong suốt chuyến trải nghiệm, sau đó cùng nhau thực hiện bù đắp thông qua các hoạt động như trồng cây bần, cây đước, sử dụng các nông sản, mua đồ thủ công, mỹ nghệ ở của người dân hoặc mua một cây dừa lâu năm… sẽ là những hành động bù đắp phát thải carbon khi tham gia tour du lịch Net Zero ở Bến Tre.
Tỉnh Quảng Nam
Hội An đang thể hiện sự cam kết mạnh mẽ đối với du lịch bền vững, hướng tới mục tiêu Net Zero thông qua việc bảo tồn di sản văn hóa, giảm thiểu tác động môi trường, khuyến khích sử dụng năng lượng xanh, và phát triển du lịch sinh thái và cộng đồng.
Các tour du lịch sinh thái tại Hội An bao gồm các hoạt động như đi thuyền trên sông Thu Bồn, thăm các làng nghề truyền thống và khám phá hệ sinh thái rừng ngập mặn. Các tour này giúp du khách tìm hiểu về môi trường và hỗ trợ bảo tồn thiên nhiên. Hội An cũng phát triển các mô hình du lịch cộng đồng, nơi du khách có thể trải nghiệm cuộc sống của người dân địa phương, tham gia vào các hoạt động truyền thống và hỗ trợ kinh tế địa phương.
Bên cạnh đó, Hội An kêu gọi cộng đồng và du khách hạn chế sử dụng đồ nhựa sử dụng một lần. Hội An ra mắt mô hình “Khách sạn không rác thải nhựa” từ tháng 9/2023 nhằm giảm lượng rác thải nhựa ra môi trường. Nhằm giảm thiểu việc sử dụng năng lượng hoá thạch nhiều cơ sở lưu trú và doanh nghiệp tại Hội An đã và đang đầu tư phát triển hệ thống năng lượng mặt trời, được lắp đặt trên mái nhà và khu vực công cộng. Hoạt động sử dụng phương tiện, giao thông xanh như xe đạp và xe điện cũng đang được ưu tiên tại Hội An nhằm giảm lượng khí thải từ các phương tiện giao thông và cải thiện trải nghiệm du lịch.
Tỉnh Quảng Ninh
Đảo Cô Tô – Quảng Ninh có nhiều bãi biển đẹp và hệ sinh thái biển phong phú. Do đó được chính quyền địa phương kết hợp với các đơn vị khai thác du lịch triển khai các tour du lịch sinh thái, bền vững. Một loạt các hoạt động được triển khai tại Cô Tô như: các chương trình bảo tồn đang được triển khai để bảo vệ các rạn san hô, hệ sinh thái biển và động vật hoang dã; Các hoạt động như lặn biển và đi thuyền cũng được quản lý chặt chẽ để giảm thiểu tác động đến môi trường; Các dự án trồng cây xanh và phục hồi rừng ngập mặn cũng được thực hiện để bảo vệ đất và cải thiện chất lượng môi trường sống.
Ảnh minh họa - Nguồn Internet
Cô Tô cũng đang triển khai các chương trình giảm thiểu rác thải nhựa và nâng cao nhận thức về quản lý chất thải. Các biện pháp phân loại và tái chế rác thải được thực hiện để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Một số cơ sở lưu trú và doanh nghiệp tại Cô Tô còn đầu tư vào năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời để giảm lượng khí thải carbon và tiết kiệm năng lượng.
Tại Cô Tô, nhiều tour du lịch sinh thái được tổ chức để du khách có cơ hội khám phá các khu vực thiên nhiên nguyên sơ, tham gia vào các hoạt động bảo tồn và học hỏi về hệ sinh thái địa phương. Các hoạt động như đi bộ đường dài, quan sát chim, và khám phá các hệ sinh thái rừng và biển là những lựa chọn phổ biến. Ngoài ra, các dự án du lịch cộng đồng tại nơi đây giúp du khách trải nghiệm văn hóa và lối sống của người dân địa phương, đồng thời hỗ trợ phát triển kinh tế cho cộng đồng. Du khách có thể tham gia vào các hoạt động truyền thống, tham quan làng nghề, và thưởng thức các món ăn địa phương.
Đặc biệt, tại huyện đảo Cô Tô còn áp dụng công nghệ xanh trong quản lý du lịch và bảo vệ môi trường, như hệ thống quản lý nước và năng lượng thông minh, và sử dụng công nghệ để theo dõi và bảo vệ các khu vực sinh thái.
Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu
Côn Đảo – Bà Rịa Vũng Tàu cũng đang được khai thác, tổ chức các tour du lịch sinh thái hướng tới “du lịch Net Zero”, với các sản phẩm, chương trình tour du lịch chất lượng cao tập trung vào phân khúc thị trường khách trong nước và quốc tế có mức chi tiêu cao, khách yêu văn hóa lịch sử, tâm linh, yêu du lịch sinh thái.
Hiện nay Côn Đảo đang có 27 tuyến du lịch với đa dạng sản phẩm từ tham quan di tích lịch sử, đến tour du lịch sinh thái… Dựa trên những tuyến này, các công ty du lịch, lữ hành đã xây dựng và phát triển những tour du lịch khác nhau, trong đó nhiều tour tuyến được du khách trong và ngoài nước đón nhận, nhờ vừa chiêm ngắm cảnh quan thiên nhiên vừa trải nghiệm nhiều hoạt động như xem rùa đẻ vào ban đêm, thả rùa con về biển, bơi và xem các rạn san hô…
Sức hấp dẫn của điểm đến Côn Đảo là sự tươi xanh, bình yên và không khí trong lành hiếm có. Với nhiều tiềm năng trong phát triển du lịch xanh, bền vững, Côn Đảo có thể trở thành một điểm đến mẫu mực trong việc đạt được mục tiêu Net Zero và bảo vệ thiên nhiên.
